Τι είναι η στεφανιαία νόσος;
Η στεφανιαία νόσος εμφανίζεται όταν λίπος (χοληστερόλη) και ασβέστιο συσσωρεύονται στο εσωτερικό τοίχωμα των στεφανιαίων αρτηριών. Το στρώμα λίπους και ασβεστίου και άλλων ουσιών, που δημιουργείται στο εσωτερικό των αρτηριών ονομάζεται πλάκα.

Οι στεφανιαίες αρτηρίες περιβάλλουν την καρδιά και προμηθεύουν με αίμα και οξυγόνο τους μυς της καρδιάς. Όταν η πλάκα συσσωρεύεται, οι αρτηρίες στενεύουν και έτσι μειώνεται η ποσότητα του αίματος που φτάνει στους μυς της καρδιάς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα, όπως καρδιακή προσβολή.

Η νόσος της στεφανιαίας αρτηρίας (που ονομάζεται επίσης CAD) είναι η πιο κοινή μορφή καρδιακής νόσου.

Πολλοί άνθρωποι ανακαλύπτουν ότι πάσχουν από στεφανιαία νόσο αφού έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή. Ανεξαρτήτως από το αν κάποιος έχει ή δεν έχει υποστεί καρδιακή προσβολή, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορεί να κάνει για να επιβραδύνει την εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου και να μειώσει τον κίνδυνο μελλοντικών προβλημάτων.

Τι προκαλεί την στεφανιαία νόσο;
Η ασθένεια της στεφανιαίας αρτηρίας προκαλείται από τη σκλήρυνση των αρτηριών, ή αλλιώς αθηροσκλήρωση. Η αθηροσκλήρωση εμφανίζεται όταν η πλάκα συσσωρεύεται στο εσωτερικό των αρτηριών. (Αρτηρίες είναι τα αιμοφόρα αγγεία που μεταφέρουν πλούσιο σε οξυγόνο αίμα σε όλο το σώμα σας.) Αθηροσκλήρωση μπορεί να επηρεάσει όλες τις αρτηρίες του σώματος. Όταν αυτό συμβαίνει στις αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά, αυτό ονομάζεται στεφανιαία νόσος.
Η πλάκα είναι ένα λιπαρό υλικό που αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και άλλες ουσίες στο αίμα.

Για να κατανοήσουμε γιατί η πλάκα είναι ένα πρόβλημα, θα συγκρίνουμε μια υγιή αρτηρία με μία αρτηρία με αθηροσκλήρωση:

Μια υγιής αρτηρία είναι ομαλή, ευέλικτη και εύκαμπτη. Το αίμα ρέει μέσα από αυτή ελεύθερα. Όταν η καρδιά πρέπει να εργαστεί σκληρότερα, όπως κατά την διάρκεια έντονης φυσικής δραστηριότητας, μια υγιής αρτηρία μπορεί να διασταλεί για να επιτρέψει μεγαλύτερη ροή αίματος προς στους ιστούς του σώματός.

Μία αρτηρία με αθηροσκλήρωση μοιάζει με ένα φραγμένο σωλήνα. Η Πλάκα στενεύει την αρτηρία και τη καθιστά άκαμπτη. Αυτό περιορίζει τη ροή του αίματος προς τους ιστούς. Όταν η καρδιά πρέπει να εργαστεί σκληρότερα, οι δύσκαμπτες αρτηρίες δεν μπορούν να διασταλούν για να επιτρέψουν  περισσότερο αίμα μέσα από αυτές, και οι ιστοί δεν παίρνουν αρκετό αίμα και οξυγόνο.

Όταν η πλάκα συσσωρεύεται στις στεφανιαίες αρτηρίες, η καρδιά δεν παίρνει το αίμα που χρειάζεται για να λειτουργήσει καλά. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να αποδυναμώσει ή να βλάψει την καρδιά.

Εάν η πλάκα διαρραγεί , το σώμα προσπαθεί να την απομακρύνει με τον σχηματισμό ενός θρόμβου αίματος γύρω από αυτό. Ο θρόμβος μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος προς την καρδιά και να προκαλέσει μια καρδιακή προσβολή.

Ποια είναι τα συμπτώματα;
Συνήθως τα άτομα με στεφανιαία νόσο δεν έχουν συμπτώματα παρά μόνο μετά την ηλικία των 50. Τότε μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζονται κάποια συμπτώματα κατά περιόδους, όταν η καρδιά λειτουργεί σκληρότερα και χρειάζεται περισσότερο οξυγόνο, όπως κατά τη διάρκεια ασκήσεων.
Τυπικά τα πρώτα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Πόνο στο στήθος που ονομάζεται στηθάγχη.
• Δύσπνοια.
• Καρδιακή προσβολή. Πάρα πολύ συχνά, μια καρδιακή προσβολή είναι το πρώτο σύμπτωμα της νόσου των στεφανιαίων αρτηριών.

Λιγότερο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν ταχυκαρδία, αίσθημα αδιαθεσίας στο στομάχι και αυξημένη εφίδρωση. Μερικοί άνθρωποι δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ένα άτομο μπορεί να υποστεί μια "σιωπηλή" καρδιακή προσβολή, δηλαδή καρδιακή προσβολή χωρίς συμπτώματα.

Πώς γίνεται η διάγνωση της στεφανιαίας νόσου;
Για τη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου, οι γιατροί κάνουν μια πρώτη φυσική εξέταση και καθορίζουν τους παράγοντες κινδύνου με βάση το ιατρικό ιστορικό και τη καθημερινότητα τους ασθενούς. Οι παράγοντες κινδύνου είναι τα πράγματα που αυξάνουν την πιθανότητα ότι θα έχετε στεφανιαία νόσο.

Μερικοί κοινοί παράγοντες κινδύνου είναι:

• Η ηλικία, όσοι είναι άνω των 65 έχουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση στεφανιαίας νόσου.
• Το κάπνισμα
• Η υψηλή χοληστερόλη,
• Η υψηλή αρτηριακή πίεση,
• Ο διαβήτης

Όσο περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχει κάποιος, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανίσει στεφανιαία νόσο.

Αν ο γιατρός θεωρεί ότι κάποιος έχει στεφανιαία νόσο, τότε θα κάνει μία σειρά από πιο λεπτομερείς εξετάσεις, όπως:

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (EKG ή ECG), το οποίο ελέγχει για τυχόν προβλήματα με την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα μπορεί να δείξει επίσης σημάδια μιας παλιάς ή νέας καρδιακής προσβολής.
• Ακτινογραφία θώρακος.
• Εξετάσεις αίματος.
•  Ηλεκτροκαρδιογράφημα ασκήσεως ή αλλιώς "τεστ αντοχής". Η δοκιμή αυτή ελέγχει για αλλαγές στην καρδιά ενώ ο ασθενής ασκείτε.

Ο γιατρός μπορεί να συστήσει και άλλες εξετάσεις για να διερευνήσει τη ροή του αίματος προς την καρδιά, όπως π.χ. μια στεφανιαία αγγειογραφία, αν ο γιατρός εξετάζει μια εγχείρηση για την αφαίρεση εμποδίων (αγγειοπλαστική ή bypass) στην ροή του αίματος προς τον καρδιακό μυ.

Πώς αντιμετωπίζεται η στεφανιαία νόσος;
Η θεραπεία επικεντρώνεται στη λήψη μέτρων για τη διαχείριση των συμπτωμάτων και να μειώσει τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου δεν είναι δυνατόν να ελεγχτούν, όπως η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό.
Υπάρχουν όμως άλλοι παράγοντες κινδύνου που μπορούν να ελεγχτούν, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη και το κάπνισμα. Αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των κινδύνων.

Μπορεί επίσης να χορηγηθούν φάρμακα ή να γίνει μια εγχείρηση διάνοιξης κάποιας αρτηρίας.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι το πρώτο βήμα για κάποιον με στεφανιαία νόσο. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να σταματήσουν ή να ακόμη και να αντιστρέψουν την στεφανιαία νόσο.

Για να βελτιωθεί η υγεία της καρδιάς πρέπει να γίνουν τα εξής:

• Μην καπνίζετε. Αυτό μπορεί να είναι το πιο σημαντικό πράγμα που μπορεί να γίνει. Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να μειώσει γρήγορα τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή θανάτου.
• Διατροφή  που να περιλαμβάνει πολλά ψάρια, φρούτα, λαχανικά, φασόλια, πλούσια σε φυτικές ίνες δημητριακά και ψωμί, και το ελαιόλαδο. Ένας διαιτολόγος θα βοηθήσει στις καλύτερες διατροφικές επιλογές.
• Τακτική άσκηση για τις περισσότερες, αν όχι όλες, τις ημέρες της εβδομάδας. Πάντα με την καθοδήγηση του γιατρού. Το περπάτημα είναι καλή άσκηση που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να κάνουν. Ένας καλός στόχος είναι 30 λεπτά ή περισσότερο την ημέρα.
• Μείωση του στρες. Το στρες μπορεί να βλάψει την καρδιά.

Η αλλαγή στις παλιές συνήθειες μπορεί να μην είναι εύκολο, αλλά είναι πολύ σημαντικό για μια υγιέστερη και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής

Εκτός από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να χρειαστούν και Φάρμακα. Τα φάρμακα που συνήθως συνταγογραφούνται σε άτομα με στεφανιαία νόσο περιλαμβάνουν:

• Τις στατίνες για να βοηθήσουν στη μείωση της χοληστερόλης.
• Οι β-αναστολείς για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
• Ασπιρίνη ή άλλα φάρμακα για να μειώσουν τον κίνδυνο θρόμβωσης του αίματος.
• Νιτρικά άλατα για την ανακούφιση του πόνου στο στήθος.

Χειρουργικές εγχειρήσεις μπορούν να γίνουν για να βελτιωθεί η ροή του αίματος προς την καρδιά.
Αγγειοπλαστική χρησιμοποιείται για την διάνοιξη φραγμένων αρτηριών. Δεν είναι σημαντική χειρουργική επέμβαση. Κατά τη διάρκεια της αγγειοπλαστικής, ο γιατρός καθοδηγεί ένα λεπτό σωλήνα (καθετήρα) στην στενωμένη αρτηρία και φουσκώνει ένα μικρό μπαλόνι. Αυτό διευρύνει την αρτηρία για να βοηθήσει στην αποκατάσταση της ροής του αίματος. Συχνά ένα μικρό συρμάτινο σωληνοειδές πλέγμα που ονομάζεται στεντ (stent) τοποθετείται για να κρατήσει ανοικτή την αρτηρία. Ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα στεντ (stent) που είναι επικαλυμμένο με φάρμακο το οποίο και απελευθερώνει όταν τοποθετηθεί στην αρτηρία. Το φάρμακο αυτό εμποδίζει τη ανάπτυξη νέου ιστού και βοηθά στη διατήρηση της αρτηρίας ανοικτής.

Χειρουργική επέμβαση Bypass, η οποία είναι σημαντική χειρουργική επέμβαση, συνήθως χρησιμοποιείται εάν περισσότερες από μία στεφανιαία αρτηρία είναι αποκλεισμένη. Χρησιμοποιούνται υγιή αιμοφόρα αγγεία για να δημιουργηθούν παρακάμψεις γύρω από τη στενωμένη  ή φραγμένη αρτηρία.